Noworodek jest niezwykle delikatny i wymaga specjalnej pielęgnacji. Te czynności na początku mogą być bardzo stresujące, szczególnie dla młodych i niedoświadczonych rodziców. Warto jednak poznać podstawowe zasady pielęgnowania noworodka, aby być pewnym swoich działań. O tym jak właściwie dbać o maleństwo, które właśnie przyszło na świat, pisze nasza specjalistka-położna, autorka bloga „280 dni z punktu widzenia położnej” – Katarzyna Lipińska.
Maluszek łatwo wyczuwa stres i nerwy rodziców, dlatego ważne jest, by wszystkie czynności wykonywać spokojnie, zapewniając mu komfort i poczucie bezpieczeństwa. Wówczas dziecko się wyciszy, a moment kąpieli i innych zabiegów pielęgnacyjnych będzie dla niego formą relaksu.
Przed narodzinami warto skompletować wyprawkę, która ułatwi nam pielęgnowanie noworodka. Pewność, że wszystko mamy pod ręką zapewni nam komfort i znacznie ułatwi wszystkie czynności.
Pielęgnacja noworodka chłopca i dziewczynki – kosmetyki i lista wyprawkowa
Na początek polecam listę rzeczy niezbędnych do pielęgnacji noworodka. O tym do czego się Wam przydadzą przeczytacie poniżej.
Pieluszki, chusteczki jednorazowe, maść do pielęgnacji pupy, wanienka, ręcznik z kapturkiem, kosmetyk do kąpieli, termometr do wody, pieluszki tetrowe, myjka, miękka szczotka do włosów, olejek na ciemieniuchę, lek do pielęgnacji pępka np. Octenisept dla noworodka, sól fizjologiczna, waciki i gaziki do przemywania, patyczki higieniczne, aspirator, nawilżacz powietrza, nożyczki do paznokci.
Zmiana pieluszki
Przewijanie noworodka jest czynnością pielęgnacyjną, którą będziemy powtarzać najczęściej w ciągu każdego dnia. Pieluszkę zmieniamy zwykle co 3 godziny lub po każdej kupce. Tuż po narodzinach dziecka rodzice mogą wybierać zarówno jedno- jak i wielorazowe pieluszki. Podczas zmiany pieluszki należy pamiętać, że nie możemy podnosić nóżek dziecka do góry. Pieluszkę wyciągamy i podkładamy czystą obracając biodra dziecka na boki. Wtedy nie narazimy noworodka na uszkodzenie stawów biodrowych.
Do wycierania pupy możemy stosować chusteczki nawilżane (zwracajmy uwagę na skład produktów) lub przemywać skórę nasączonymi przegotowaną wodą wacikami. Musimy oczyścić całą skórę, nie bojąc się odchylania fałdek. Później czekamy na wyschnięcie pupy i dopiero możemy przejść do dalszej części pielęgnacji.
Kosmetyki, które używamy do pielęgnacji pupy noworodka nie powinny zawierać tlenku cynku, który wysusza wrażliwą skórę. Wybierajmy maści ochronne, które będą pielęgnować skórę, stworzą na niej warstwę ochronną przed podrażnieniami oraz pozwolą jej oddychać. Powinny być przeznaczone dla dzieci od pierwszego dnia życia, z bezpiecznym dla delikatnej skóry składem.
Kąpiel noworodka
Bezpośrednio po porodzie skóra noworodka pokryta jest mazią płodową. Maź stanowi naturalną ochronę skóry. Nawilża ją, oraz obniża pH. Ma również działanie przeciwbakteryjne. Dlatego coraz częściej w szpitalach rezygnuje się z pierwszych kąpieli noworodków, a ewentualne kąpiele wykonywane są na życzenie rodziców.
Zanim zaczniemy przygotowywać kąpiel noworodka, musimy mieć naszykowane wszystkie niezbędne rzeczy, aby były w zasięgu ręki. Potrzebne nam będą: ręcznik, czysta pieluszka, kosmetyki do pielęgnacji i ubrania na zmianę.
Kiedy już wszystko jest gotowe, możemy przygotować kąpiel.
Niezbędna będzie wanienka i termometr do kąpieli. Jeśli dziecko ma przesuszoną skórę, do kąpieli można dodać emolient. Woda w wanience powinna być ciepła. Często temperatura 37 stopni jest za niska dla dziecka, szczególnie, że szybko się ostudza. Musimy wyczuć, w jakiej temperaturze nasz maluszek będzie czuł się najbardziej komfortowo. Na dno wanienki możemy położyć pieluszkę tetrową, aby dziecko nie ślizgało się na plastikowej powierzchni. Nie wsadzajmy dziecka tyłem do wanienki, ponieważ zawsze będzie to powodowało prężenie się. Tak samo unikamy wsadzania dziecka przodem. Najlepiej ułożyć je bokiem do wanienki i delikatnie włożyć do wody zaczynając od moczenia stóp. Pamiętajmy, że kąpiel ma być przyjemnością, dlatego maluszek nie może być wtedy głodny, zmęczony lub marudny.
Kąpiel noworodka powinna trwać kilka minut i nie musi odbywać się codziennie. W dni, kiedy nie ma kąpieli, pielęgnujemy noworodka zamoczonymi w wodzie wacikami, przemywając twarz, buzię, pupę oraz wszystkie fałdki.
Po kąpieli owijamy dziecko w ręcznik, najwygodniejszy jest większy, z kapturkiem z miękkiego materiału, dobrze wchłaniający wodę. Delikatnie osuszamy skórę noworodka, nie pocierając jej. Dokładnie wycieramy wszystkie fałdki, ponieważ niewysuszone mogą spowodować odparzenia. Jeśli skóra jest przesuszona warto użyć naturalnych olejków lub emolientów do pielęgnacji. Bezpośrednio po kąpieli możemy również wykonać delikatny masaż maluszka, który go zrelaksuje przed snem. Doskonale sprawdzą się do tego naturalne oleje.
Pielęgnacja skóry głowy oraz włosów noworodka
Jeśli u noworodka na skórze głowy pojawi się ciemieniucha, przed kąpielą nakładamy na skórę głowy olejek np. migdałowy. Potem na 10 minut zakładamy dziecku czapeczkę na głowę. W kąpieli zmywamy olejek, a po wyjęciu z wody, miękką szczotką wyczesujemy żółte łuski ze skóry głowy. Olejek migdałowy możemy wykorzystać również we wspomnianym wcześniej masażu ciała. Należy pamiętać, że ciemieniucha u niemowlaka może występować nie tylko na głowie ale również na brwiach.
Pielęgnacja kikuta pępowinowego noworodka
Kikut pępowinowy wysusza się i odpada w ciągu pierwszych dwóch tygodni życia dziecka. Aby nie dopuścić do infekcji, należy szczególnie dbać o higienę tego miejsca. Okolic pępka nie moczymy w ogóle, dlatego w wanience nie powinno być zbyt dużo wody. Po kąpieli używamy środka, który będzie wysuszał kikut np. Octenisept. Nie stosujemy go bezpośrednio na skórę dziecka, tylko nasączamy nim jałowy gazik i przemywamy. Do oczyszczania miejsc ciężko dostępnych używamy patyczków higienicznych. Obserwujemy cały czas czy nie pojawia się wokół pępka zaczerwienienie, ropa lub nieprzyjemny zapach. Wszelkie niepokojące objawy musimy skonsultować z lekarzem. Czekamy na całkowite odpadnięcie kikuta pępowinowego – nie odrywamy go nawet jeśli wisi na włosku. Jeśli kikut nie chce odpaść po dwóch tygodniach, będzie to wymagało wizyty u pediatry.
Aby kikut pępowinowy szybciej wysechł, musi mieć dostęp powietrza, dlatego niczym go nie zaklejamy, a pieluszkę odwijamy tak, aby na niego nie zachodziła (są też dostępne pieluszki ze specjalnym wycięciem w miejscu kikuta). Ubieramy dziecko w ubranka z oddychającego materiału np. bawełny, bambusa.
Pielęgnacja i przemywanie oczu noworodka
Do pielęgnacji oczu używamy soli fizjologicznej w ampułkach i jałowych gazików. Oczka niemowlaka przemywamy nasączonym gazikiem od zewnętrznego kącika do wewnętrznego. Do każdego oczka używamy nowego gazika, nie przecieramy również oka dwa razy tą samą stroną.
Pielęgnacja i czyszczenie uszu noworodka
Uszy niemowlaka myjemy gazikiem zamoczonym w przegotowanej wodzie. Nie używamy do tego patyczków higienicznych, ponieważ bardzo łatwo możemy uszkodzić małe uszko lub przepchnąć woskowinę głębiej.
Pielęgnacja i czyszczenie nosa noworodka
Noworodki oddychają przez nos, dlatego bardzo ważne jest utrzymanie go w czystości. Do czyszczenia nosa używamy soli fizjologicznej, możemy wkroplić 1-2 kropelki do każdego otworu nosowego, a zalegającą wydzielinę odessać za pomocą gruszki lub aspiratora do nosa dla niemowląt. Ważne jest, aby nie dopuszczać do przesuszenia powietrza w mieszkaniu (szczególnie w sezonie grzewczym), ponieważ wtedy możemy doprowadzić do obrzęku śluzówek nosa noworodka i utrudnienia oddychania. W tym celu warto zainwestować w dobry nawilżacz powietrza dla dzieci. Skorzysta na tym cała rodzina.
Pielęgnacja i obcinanie paznokci u noworodka
Paznokcie u noworodka są bardzo delikatne i cieniutkie, dlatego na początku ich obcinanie może sprawić trochę problemów. Najlepiej robić to, kiedy dziecko śpi, wtedy nie będzie zaciskało piąstek. Do obcinania paznokci polecam tylko specjalne nożyczki dla niemowląt z zaokrąglonymi końcami. Paznokcie u rąk obcinamy na półokrągło, a u stóp na prosto (aby uniknąć wrastania). Jeśli przypadkiem skaleczymy dziecko podczas obcinania paznokci, musimy od razu zdezynfekować ranę.
Wydaje się, że pielęgnacja noworodka to skomplikowana sprawa, jednak zapewniam, że jeśli dobrze się do tego przygotujemy i zaopatrzymy się we wszystkie niezbędne rzeczy, będzie to czas relaksu oraz budowania więzi z naszym dzieckiem.
Katarzyna Lipińska
Położna oraz autorka bloga „280 dni z punktu widzenia położnej „